HİZMETLERİMİZ

Öğreti ve uygulamadaki yerleşmiş adıyla destekten yoksun kalma tazminatı, bir şahıs öldüğünde, ölenin sağlığında destek olduğu veya ileride destek olacağı kimseleri korumayı, desteklerinin ölümünden önceki sosyal ve ekonomik durumlarına uygun hayat sürdürebilmeleri için, ölüm sebebiyle mahrum kaldıkları yardımı, ölüme sebebiyet verenden tazmin edebilmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.

Kusurlu veya kusursuz sorumluluk sebeplerinden bir tanesi ile bir şahsın ölümünden sorumlu tutulabiliyor ve ölen kişi, sağlığında başkalarına destekte bulunuyor veya ileride destek olacağı kuvvetle muhtemel ise idare, destek olunan veya ileride destek olunacakların uğramış olduğu zararlardan “destekten yoksun kalma tazminatı” adı altında sorumlu olacaktır.

Bir kimsenin başkalarının desteği sayılabilmesi için, fi ilî bakım münasebetinin varlığı yeterlidir. Akrabalık, mirasçılık, kanuni veya akdi bir bakma mükellefi yeti aranmaz13. Yargıtay da 25.09.2001 tarihli bir kararında, destek kavramının, hukukî bir ilişkiyi değil fi ilî bir durumu amaçladığını, hısımlık ilişkisine ve nafaka hakkındaki hükümlere dayanmadığını, kanun gereğince bir kimseye yardım etmek zorunda bulunan kişinin değil, fi ilen ve düzenli olarak, onun geçimini kısmen veya tamamen sağlayacak biçimde yardım eden ve olayların normal akışına göre, eğer ölüm gerçekleşmeseydi, gelecekte de bu yardımı sağlayacak olan kimsenin destek sayılması gerektiğini belirtmiştir

Bir kimse bakımını tamamen veya kısmen sağladığı annesi, babası ve kardeşlerinin desteği sayıldığı gibi; bakımını sağladığı akrabaları, hatta aralarında hiç bir hısımlık bağı bulunmasa dahi, yardımda bulunduğu, herhangi bir şahıs için de destek sayılır. Burada önemli olan, destek ile destekten yoksun kalan şahıs arasındaki kanuni veya akdi bağ değil, fi ilî bakım ilişkisidir. Destek sayılabilmek için, mutlaka ölüm anında bir şahsa bakmakta bulunmak gerekli değildir. Bakım ilişkisinin, ileride kurulabilecek olması da destekten yoksun kalma tazminatı talebi için yeterlidir

Maddi Tazminat

Destekten yoksun kalma tazminatı, bir maddi tazminat türüdür. Destekten yoksun kalma tazminatı davasında zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır. Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hakim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler (BK m.50). Zarar görenin kusurlu davranışı ile zararın ortaya çıkmasına veya artmasına sebebiyet vermesi halinde maddi tazminat miktarının indirilmesi gerekir.

Destekten yoksun kalma tazminatı olarak istenebilecek maddi tazminatın kapsamı Borçlar Kanunu m.53’te belirlenmiştir. Kanuna göre, ölüm hâlinde uğranılan ve istenebilecek maddi zararlar özellikle şunlardır:

a. Cenaze giderleri.

b. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

c. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

Ölenin desteğinden yoksun kalan kişiler, ölenin tüm çalışma hayatı süresi boyunca kendilerine sağlayacağı destekten mahrum kalmaları nedeniyle oluşan her türlü maddi zararlarının tazmin edilmesini isteyebilirler. Örneğin, 30 yaşında iş kazası veya trafik kazası neticesinde vefat eden bir kimsenin, PMF-1931 tablosuna göre 37 yıl daha yaşaması gerekirdi. Diğer şartlar da uygunsa, bu kişinin 37 yıl daha yakınlarına destek olabileceği kabul edilir. Ölen bu kişinin destek süresi boyunca yakınlarına sağlayabileceği maddi karşılık hesaplanarak yakınlarına destekten yoksun kalma tazminatı olarak verilmelidir.

Manevi Tazminat

Destekten yoksun kalma maddi tazminat davasıyla birlikte, ayrıca manevi tazminat da istenebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir. Yargısal uygulamaya göre, manevi tazminatın bir zenginleşme aracı olmaması gerekir. Manevi tazminatın amacı olay nedeniyle duyulan acı ve elemin kısmen de olsa giderilmesidir. Bu nedenle manevi tazminat miktarı belirlenirken; kaza tarihi, olayın meydana geliş şekli, kusur durumu ve tarafların sosyal ve ekonomik durumları değerlendirilmelidir.

DESTEKTEN YOKSUN KALMA HALLERİNDE ZARAR MİKTARININ TESPİTİ

Destekten yoksun kalma zararının tespiti, aslında gelecekte meydana gelecek olan bir zararın tespiti niteliğinde olduğu için matematiksel bir kesinlikle tespit edilmesi mümkün değildir. Zararın tespitinde, fi ilî karinelere, hal ve şartların icabına, ölen destekle destekten yoksun kalan davacının arasındaki ilişkiye dayanılarak, gelecekte vuku bulacak zarar hakkında tahmin yapılacaktır

Yargıtay’ın bir kararında, destekten yoksun kalma zararının belirlenmesinde göz önünde bulundurulacak hususlar şu şekilde açıklanmaktadır; “... Ölüm nedeni ile Borçlar Kanununun 45. maddesine dayanan destekten yoksun kalma tazminatı, yoksun kalanlarla ölenin çalışıp kazanabileceği süredeki kazancı tutarından davacılara ayırıp, ileride yapabileceği yardım tutarının peşin ve toptan ödenmesinden ibarettir. Böylece tarafl arın yaşayacakları süre içerisinde her ay kazanılacak miktar, hayat denemelerine göre bu kazançtan davacılara ayrılacak miktarın tutarı ve ileride ödenecekken peşin ödenmesi yüzünden, peşin sermaye faizinin ayrı ayrı hesaplanıp, sonunda destekten yoksun kalana ödetilmesinden ibarettir. Bu yolla davacıların gerçekte uğradıkları zarar tespit edilmiş olur

Destekten yoksun kalma zararının kesin olarak tespiti mümkün olmadığından, zarar ve dolayısıyla tazminat miktarı, destekten yoksun kalan davacı tarafından çoğu zaman tazminat davası açılırken tam olarak tespit edilemez. Zarar miktarının tespitinin hukukî olduğu kadar teknik yönü de vardır. Bu sebeple yargı merciileri tarafından zarar miktarının tespitinde bilirkişilere başvurulmaktadır. Danıştay da bir kararında, “destekten yoksun kalma tazminatının hesaplanması, hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgi ile çözümlenmesi mümkün olmayan konulardan biridir.” diyerek, bu hususa işaret etmiştir

Destekten yoksun kalma zararının tespiti için, öncelikle ölen desteğin gelirinin tespit edilmesi gereklidir. Desteğin gelirinin tespiti, destekten yoksun kalma zararının doğumu için gerekli şartlardan birisi olan, desteğin bakım gücünün tespitine yarayacaktır

Desteğin gelirine, ölen desteğin hayatta kalsaydı hak sahiplerine yapacağı farz edilen bakım yardımının devam edeceği süre zarfında, elde edebileceği meslek içi ve dışı tüm gelirler ve mali imkanlar dahildir.